Historia i Polityka

Kuchenne rewolucje, czyli przemiany ery Meiji

Era Meiji (1868-1912) zakończyła trwającą ponad 200 lat izolację Japonii na arenie międzynarodowej i zapoczątkowała proces otwarcia się Japończyków na świat i wpływy zewnętrzne. Epokę tę charakteryzowała gwałtowna westernizacja, gdyż Japończycy jak najszybciej chcieli zasypać dzielącą ich ze światem zachodnim przepaść cywilizacyjną. Okres Meiji przyniósł także ogromne przemiany w dziedzinie odżywiania się, symbolizowane przez złamanie tabu związanego z konsumpcją mięsa i wprowadzenie do diety wołowiny. W tym czasie Japończycy zaczęli także spożywać nabiał, czekoladę oraz cukierki i ciasta. Pojawiły się też pierwsze kawiarnie, które serwowały nieznaną wcześniej kawę i czarną herbatę. Do najbardziej znanych potraw pochodzenia europejskiego, które triumfalnie wkroczyły na japońskie stoły i do dziś cieszą się niesłabnącą popularnością należą: […]

Nowa nazwa ery w Japonii-Reiwa 令和 (porządek i harmonia)

Dziś została ogłoszona nazwa nowej ery w Japonii. Obecna era Heisei 平成, zakończy się za miesiąc z historyczną abdykacją cesarza Akihito 明仁. Główny sekretarz gabinetu Yoshihide Suga ogłosił długo oczekiwaną nazwę, trzymając deskę z odręcznie napisanymi znakami. Premier Shinzo Abe zwrócił się do narodu, aby wyjaśnić jego znaczenie. Każde panowanie japońskiego cesarza, czyli gengo 元号 , otrzymuje nazwę, która jest następnie używana wraz z kalendarzem zachodnim do oznaczania lat. Co dokładnie oznacza Reiwa 令和? Termin „nowej ery” składa się z dwóch znaków rei 令 (porządek lub rozkaz) i wa 和 (pokój; harmonia ). Po raz pierwszy zaczerpnięto go ze starej antologii japońskich wierszy Manyōshū 万葉集 (Dziesięć tysięcy liści ). Na konferencji premier Abe […]

Historia trzech pierwszych zdjęć Japonii

W historycznych opowieściach dotyczących Japonii mówi się, że był to kraj zamknięty dla Zachodu. Dopiero w roku 1854, wraz z pojawieniem się amerykańskich Czarnych Statków, „brama” ta została otwarta. Sukces ten zachęcał inne kraje zachodnie do powielania tego dokonania. Warto wspomnieć, że pierwszy udany typ aparatu fotograficznego, czyli wykonujący tzw. dagerotypy, pojawił się w Japonii już w 1848 r. za sprawką Ueno Shunnojo (nota bene ojca pierwszego fotografa Japonii), który kupił go od holenderskich handlarzy na wyspie Deshima przy porcie Nagasaki. W 1859 roku następuje otwarcie portów Yokohama, Nagasaki i Hakodate dla zagranicznego handlu oraz pobytu obcokrajowców. W roku 1860 trzy pruskie okręty udają się do Japonii. I choć od dawna mówiono, iż […]

73. rocznica zrzucenia bomby atomowej na Nagasaki

9 sierpnia w Japonii obchodzona jest niezwykle ważna rocznica ataku atomowego na Nagasaki. Japończycy nazywają ten dzień Rocznicą wybuchu bomby atomowej w Nagasaki (Nagasaki Gembaku-ki) – odbywa się wówczas Ceremonia ukojenia dusz ofiar wybuchu bomby atomowej w Nagasaki i modlitwy o pokój (Nagasaki Gembaku Giseisha Irei Heiwa Kinen Shikiten). 74 lata temu – 9 sierpnia 1945 r. amerykański bombowiec B-29 „Bockscar” pilotowany przez mjra Charlesa W. Sweeneya po nieudanym przelocie nad pierwszym celem ataku – miastem Kokura, zrzucił na Nagasaki implozyjną bombę plutonową o nazwie „Fat Man” (Tłuścioch, Grubas). Wybuch o sile ocenianej na 22 kilotony trotylu nastąpił o godzinie 11:02 na wysokości 500 metrów nad północną częścią miasta (obecnie […]

Postapo i króliczki, czyli witamy na Ōkunoshimie

W prefekturze Hiroszima, w obrębie Parku Narodowego Seto Naikai, na Morzu Wewnętrznym, znajduje się niewielka (jej obwód to niecałe 4,5 km) wysepka (大久野島). Jednak ze względu na swoich nietypowych mieszkańców, znana jest ona także jako Usagi Shima (うさぎ島) – Wyspa Królików. Nie do końca pewne jest, jak zwierzęta dostały się na wyspę – jedna z teorii głosi, że pierwsze osiem królików zostało przywiezionych i wypuszczonych w latach 70. przez grupkę dzieci, które przyjechały w to miejsce na wycieczkę. Ponieważ na wyspie nie żyją żadne drapieżniki, króliki zaczęły rozmnażać się w ekspresowym tempie, ostatecznie osiągając populację liczącą niemal tysiąc osobników. Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że jest to […]

Abdykacja cesarza Japonii

30 kwietnia 2019 r., zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, obecny cesarz Akihito zrezygnuje ze swojej funkcji symbolicznej głowy państwa i przekaże ją swojemu najstarszemu synowi, 58-letniemu Naruhito. Temat jest szeroko dyskutowany w całej Japonii od czasu kiedy 84-letni obecnie cesarz wypowiedział się publicznie na temat swoich obaw o trudności w pełnieniu obowiązków ze względu na nienajlepszy stan zdrowia. Ta wypowiedź z sierpnia 2016 r. została zinterpretowana jako chęć abdykacji. Japońskie prawo nie przewidziało takiej możliwości, a sam cesarz zgodnie z prawem nie może bezpośrednio wyrazić chęci rezygnacji z tronu cesarskiego. Rząd japoński w czerwcu 2017 r. zdecydował się jednak wyjść na przeciw oczekiwaniom cesarza i uchwalić nowe prawo, zgodnie z którym […]

Podatek dla rodzinnego miasta – furusato nōzei ふるさと納税

W Japonii, podobnie jak w Polsce, trzeba płacić podatki. W 2008 r. wprowadzono nowy podatek, tzw. furusato nōzei (ふるさと納税), dosłownie „podatek dla rodzinnej miejscowości”, który miał pomóc wsiom i miasteczkom w rozwoju. Jednak, co ciekawe, można samodzielnie zdecydować, którego miasta kasę mają zasilić pieniądze z podatku. Część Japończyków decyduje się płacić podatki w miejscu swojego zamieszkania – a jak wiadomo, w 2014 r. 93% populacji tego kraju mieszkało w miastach. Tymczasem japońskie wsie i miasteczka, których mieszkańcy zwykle emigrują do większych miast, zmagają się z coraz większymi problemami ekonomicznymi. Mniej zamożne miasta, aby zachęcić podatników do wysyłania swoich pieniędzy z podatków do siebie, oferują w zamian upominki. Jeśli ktoś jest fanem […]

Japońscy wojownicy – ninja 忍者, samurai 侍 i rōnin 浪人

Japońscy wojownicy, mimo że już nie zamieszkują Kraju Kwitnącej Wiśni od czasów restauracji ery Meiji (1868), wciąż są inspiracją dla artystów oraz autorów książek, gier i komiksów. Czym jednak tak naprawdę różnią się pomiędzy sobą tak dobrze nam znani samurai i ninja? Do odpowiedzi na to pytanie przydatna będzie krótka charakterystyka najpopularniejszych wojowników wywodzących się z Japonii. Dowiemy się jakie posiadają cechy, czym się różnią od siebie, co oznaczają ich nazwy a także jakiej używali broni. Ninja (忍者 ) jest to ekspert specjalizujący się w szpiegowaniu, zamachach i sztukach walki. Wojownicy działali od okresu Kamakura do okresu Edo. Poprawne japońskie określenie to shinobi-no-mono ( 忍の者), jednak słowo ninja (忍者) rozpowszechniło się szerzej ze względu na […]

Rzymskie monety z IV w. odnalezione na Okinawie

Na wyspie Okinawa dokonano przełomowego z punktu widzenia historii Japonii odkrycia. Z ruin zamku Katsuren (Katsuren-jō 勝連城) w mieście Uruma wydobyto monety pochodzące najprawdopodobniej ze starożytnego Rzymu. Jest to pierwsze tego typu odkrycie na terenie Japonii. Wiadomo było już, że między XII a XV w. Okinawa prowadziła bardzo ożywione kontakty handlowe z Chinami i Azją Południowo-Wschodnią, jednak to znalezisko wskazuje na nieznany dotąd związek japońskiej wyspy z Europą. Odnaleziono cztery monety, jednak wizerunek na nich jest nieczytelny ze względu na zniszczenie powierzchni. Za pomocą prześwietlenia naukowcom udało się zobaczyć wizerunek, który według nich przypomina Konstantyna I i żołnierza trzymającego włócznię. Oprócz tego wykopano również monetę z Imperium Osmańskiego z XVII wieku i […]

Religie w Japonii

W Japonii wyznawanych jest kilka religii, choć żadna nie jest uprzywilejowana ze strony państwa. Główną religią jest buddyzm, który jest wyznawany przez 90 mln mieszkańców kraju. Chrześcijaństwo wyznaje 1,5 mln osób, muzułmanów jest ok. 100 tys. Należy jednak zaznaczyć, że wielu Japończyków nie jest przywiązanych do wyłącznie jeden religii – w zależności od okazji obchodzą obrzędy w stylu shintoistycznym lub buddyjskim. Wchodzą w związek małżeński według obrzędu shintoistycznego, zaś są chowani według obrzędu buddyjskiego. Shintoizm Religia rdzennie japońska. Wywodzi się z wierzeń przodków. Czci bóstwa opatrznościowe, które czuwają nad domowym ogniskiem i zapewniają szczęście całej okolicy. Dogmatem shintoizmu było boskie pochodzenie rodziny cesarskiej. W XIX wieku shintoizm został podniesiony […]

Książę Shotoku 聖徳

Jak zapewne wiecie, w Japonii można wyróżnić dwie główne religie: shintoizm i buddyzm. Książę Shotoku 聖徳 był regentem wyznaczonym przez cesarzową Suiko w 593 r. Jest znany również jako Książę Umayado czy Książę Kamitsumiya. Jego największą zasługą jest wypromowanie buddyzmu w Japonii. Książę Shotoku jest również uważany za autora słynnego określenia „Kraj Wschodzącego Słońca”. Jako wielki zwolennik buddyzmu zbudował wiele buddyjskich świątyń w okolicy Kansai. Najbardziej znanymi z nich są świątynie Shitennoji w Osace oraz Horyuji w Narze, Jego dworski pałac, Ikaruga-no-miya, umieścił we wschodnim roku kompleksu świątynnego Horyu. Buddyzm był również dla niego inspiracją do zmiany systemu hierarchii na dworze. W oparciu o konfucjańską teorię prawa stworzył nowy system […]

Hōjō Tokimune 北条時宗 – propagator kodeksu bushido

Hōjō Tokimune 北条時宗 (1251-1284) to jedna z ważniejszych postaci historycznych w historii Japonii. Należał do rodu Hōjō, który de facto sprawował władzę podczas tzw. siogunatu Kamakura (1185-1333). W wieku 18 lat został mianowany tytułem shikken, czyli regenta shoguna. Podczas jego rządów wszystkie trzy oficjalne władze, czyli cesarz, regent cesarza oraz doradca cesarza, zostały zupełnie zmarginalizowane przez przedstawicieli rodu Hōjō. Było to możliwe dzięki twardym rządom. Okres Kamakura to czas wielkiego najazdu mongolskiego na Japonię. Tokimune zdecydował, że nie będzie płacił okupu Mongołom, którzy przejęli władze w Pekinie. Po pierwszej nieudanej inwazji w 1247, Mongołowie ponownie zostali pokonani, tym razem za pomocą „boskiego wiatru” kamikaze, czyli tajfunu, który zmiótł ich wojska z […]

Beate Sirota Gordon i jej działalność na rzecz japońskich kobiet

Muzeum z Chińsko-Japońską historią kanji

75. rocznica zrzucenia bomby atomowej na Hiroshimę