Osoby trenujące japońskie sztuki walki z pewnością są zaznajomione z tym terminem. Jest on niezwykle ważny również w tradycyjnych japońskich sztukach jako droga do osiągnięcia sukcesu w danej dziedzinie. Na czym jednak dokładnie polega ta filozofia?
Filozofia mushin 無心
Słowo mushin 無心 składa się z dwóch znaków kanji – “無” (mu), oznaczającego „nic”, oraz “心” (shin), oznaczającego „serce”, „ducha” oraz, jak w tym przypadku, „umysł”. Mushin oznacza więc stan umysłu wolny od wszelkich myśli, pragnień i oczekiwań. Kiedy jest on „czysty”, można uwolnić się od własnego ego i działać spontanicznie i płynnie.
Takuan Sōhō, mnich buddyjski oraz wybitny szermierz żyjący na przełomie XVI i XVII wieku, jak jeden z pierwszych w następujący sposób opisał koncepcję mushin osiąganego podczas walki:
„Kiedy walczący mieczem staje przed swoim przeciwnikiem, nie ma myśleć o przeciwniku, ani o sobie, ani o ruchach miecza przeciwnika. Ma po prostu tam stać ze swoim mieczem, który zapomniawszy wszelkich technik, jest gotów do wypełniania poleceń podświadomości. Człowiek usunął się w cień jako kierujący mieczem. Kiedy zadaje cios, nie czyni tego człowiek, a miecz w dłoni podświadomości człowieka.”
Takuan Sōhō (jap,. 沢庵宗彭)
Nie oznacza to, że można zostać mistrzem miecza wyłącznie poprzez trening samego umysłu. Należy opanować technikę tak dobrze, że wykonuje się ją naturalnie, czyli aż się ją „zapomni”. Przydatne jest tu porównanie do nauki jazdy na rowerze. Początkowo wiele wysiłku i skupienia wymaga przyzwyczajenie się do utrzymania równowagi podczas jazdy, jednak z czasem staje się to naturalne do tego stopnia, że nie wymaga świadomego myślenia z naszej strony – po prostu jedziemy.
Mushin w praktyce
Współcześnie koncepcja mushin jest szczególnie ważna w aikido, japońskiej sztuce walki skupiającej się na samoobronie. Gdy przeciwnik atakuje, nie ma czasu na zastanawianie się, co robić, należy po prostu działać, błyskawicznie odpowiadać na ruchy przeciwnika.
Również w tradycyjnych japońskich sztukach, takich jak ikebana (sztuka układania kwiatów) czy shodō (kaligrafia) mushin jest istotną ideą. Samodyscyplina i świadomość obecnej chwili są niezbędne do tego, aby artysta osiągnął uważność (mindfulness) i wrażliwość. Kiedy ich umysł jest czysty, mogą intuicyjnie tworzyć prosto ze swojej podświadomości.
