Ukiyo-e (浮世絵) – o obrazach przemijającego świata

Tradycyjnie malarstwo japońskie przedstawiało mistyczne obrazy przyrody. Wystarczy spojrzeć na obrazy szkoły Kano czy Tosa: tematem są krajobrazy, roślinność i zwierzęta. Szkoły te były reprezentowane przez środowiska arystokratyczno-samurajskie, dlatego również obrazy musiały być uosobieniem piękna i harmonii.

Przełom w tym, co postrzegano jako temat sztuki, nastąpił w Japonii w XVII wieku. To właśnie wtedy wykształcił się styl ukiyo-e (jap. 浮世絵, czyli dosłownie „obrazy przemijającego/ulotnego świata”).

Ukiyo-e było kierunkiem stworzonym przez mieszczan, którzy, w przeciwieństwie do arystokracji, codziennie mierzyli się z trudami rzeczywistości, i to właśnie ona była tematem w tej szkole malarstwa. Codzienne życie, ulice miast, jarmarki, sklepy, warsztaty, chłopów przy pracy w polu, widoki Japonii, a także portrety aktorów i kurtyzan. W twórczości ukiyo-e bezpruderyjnie przedstawiano również sceny erotyczne. Nie zrezygnowano z krajobrazów, jednak przedstawiały one konkretne miejsca.

Najwybitniejszymi twórcami ukiyo-e byli: Ando Hiroshige, Hishikawa Moronobu, Isoda Koryusai, Katsushika Hokusai, Kitagawa Utamaro, Okumura Masanobu, Toshusai Sharaku.

Katsushika Hokusai (葛飾北斎) to jeden z najpopularniejszych przedstawicieli tego kierunku, jego ulubionym przedmiotem malarstwa byli ludzie, w szczególności poeci. Wydał swoje prace w zbiorze 15 tomów pt. Manga (tak, tytuł pisany jest tymi samymi znakami, co współczesne komiksy manga!). Jego najsłynniejsze dzieło to Wielka fala w Kanagawie (神奈川沖浪裏 Kanagawa-oki nami-ura).

Ando Hiroshige (安藤広重) jest innym twórcą ukiyo-e. Tworzył on w II połowie XIX wieku. Początkowo malował wyłącznie malarstwo pejzażowe. Jego twórczość jest ceniona za doskonałość rysunku i oryginalną kompozycję. Malarstwo pejzażowe Ando ma romantyczny klimat. Charakteryzuje je doskonały dobór kolorów.

Ando wykonał kilka wielki cykli: Pięćdziesiąt trzy stacje na gościńcu Tokaido, Słynne widoki stolicy, Osiem widoków prowincji Omi, Sześćdziesiąt dziewięć stacji na gościńcu Kiso, Sto słynnych widoków Edo.

Toshusai Sharaku (東洲斎写楽) żył w II poł XVIII w. Jego specjalnością były portrety aktorów (znanych jest 159 portretów). Przedstawiał ich w sposób karykaturalny, z ogromną ekspresją i mimiką. Sharaku z okrutnym realizmem usiłował oddać indywidualne cechy aktora.