Yatai – kramy na festiwalach

Lato w Japonii jest okresem wypełnionym licznymi atrakcjami – takimi jak festiwale i pełne rozmachu pokazy fajerwerków (hanabi taikai). Tego typu wydarzeniom, oprócz tłumów uczestników, często odzianych w yukaty, czyli letnie, bawełniane kimona, nieodzownie towarzyszą kramy z przekąskami zwane yatai 屋台. Mianem yatai określa się przenośne stoiska gastronomiczne, ustawiane sezonowo na ulicach (np. budki serwujące rāmen – rosół z chińskim makaronem pszennym i dodatkami) lub tymczasowo na czas święta. Słowo to we współczesnym znaczeniu po raz pierwszy pojawia się w źródłach pisanych z 1710 r. , natomiast popularność kramów osiągnęła apogeum w okresie Meiji (1868-1912) – wówczas przyjmowały one postać drewnianych 2-kołowych wózków.

Obecnie yatai stanowią niezbędny element uroczystości religijnych – w dzień święta budki wyrastają jak grzyby po deszczu, tworząc szpaler wzdłuż głównej drogi prowadzącej do chramu lub świątyni, a zdarza się też, że sprzedawcy zajmują każde dostępne miejsce także na terenie samego przybytku. Po zmroku zapalają się światła lub lampiony, zewsząd dochodzą pokrzykiwania sprzedawców zachwalających swoje specjały, a w powietrzu unosi się zapach świeżo przygotowanych potraw.

Do najpopularniejszych dań należą: często przyrządzane na oczach zwiedzających wytrawne naleśniki z poszatkowanej kapusty z dodatkami (okonomiyaki), kulki z ośmiornicy (takoyaki), smażony makaron gryczany (yakisoba), pieczone kalmary (ikayaki) oraz szaszłyki (kushi) z różnych składników. Ponadto, dania z drobiu, jak np. szaszłyki z pieczonego kurczaka (yakitori) czy kawałki kurczaka smażone w głębokim tłuszczu (karaage). Popularnymi przekąskami są także pieczone kolby kukurydzy i opiekane ziemniaki z masłem (jaga batā). Uwagę dzieci najczęściej przykuwają stoiska ze słodkościami sprzedające watę cukrową, banany w polewie czekoladowej (choko banana), grilowany karmel (karumeyaki), lody z kruszonego lodu (kakigōri), pieczone dango (okrągłe kluski z mąki ryżowej), kawałki pieczonego w foremkach ciasta biszkoptowego (kasutera), naleśniki oraz taiyaki – ciasteczka w kształcie ryby z ciasta naleśnikowego, nadziewane słodką pastą z czerwonej fasoli (anko), budyniem, serem lub czekoladą. Natomiast dorośli, zwłaszcza wracające z pracy białe kołnierzyki (jap. sararīman) często relaksują się przy kuflu piwa lub czarce sake bądź shōchū – niskoprocentowej wódki z ryżu, jęczmienia, batatów, cukru z melasy trzcinowej, gryki, kasztanów jadalnych lub ziemniaków.