Jedną z cech japońskiej kultury, widoczną zwłaszcza w literaturze, sztuce i estetyce, a także w kuchni, jest uwrażliwienie na rytmy przyrody i zmieniające się pory roku. Ten charakterystyczny dla Japończyków rodzaj wrażliwości zwany jest po japońsku kisetsukan 季節感.
Zjawiskiem przyrodniczym charakterystycznym dla września jest kwitnienie chryzantem (kiku 菊). Kwiaty te są z tym miesiącem tak mocno związane, że inną nazwą września jest właśnie „miesiąc chryzantem” (kikuzuki 菊月). 9 września (pierwotnie 9. dnia 9. miesiąca księżycowego) obchodzone jest w Japonii Święto Chryzantem (Kiku no sekku 菊の節句). Właściwa nazwa uroczystości to Chōyō no sekku – jest to święto o rodowodzie chińskim, wywodzące się z tradycji taoistycznej. Historia jego świętowania w Japonii sięga okresu Heian (794-1185). Wedle filozofii chińskiej liczby nieparzyste są liczbami yang. Dziewiątka jest najwyższą jednocyfrową liczbą nieparzystą, a jej powtórzenie zarówno w liczbie dnia jak i miesiąca, tworzy nagromadzenie energii yang (jap. chōyō), które uważano za potencjalne źródło nieszczęścia. Początkowo właśnie w celu jego odegnania organizowano uroczystości. Z czasem chōyō zostało uznane za zwiastun pomyślności, a obchody święta nabrały bardziej radosnego charakteru. Dworzanie spożywali sake z płatkami chryzantemy, która miała zapewnić im długowieczność.
Japońska symbolika chryzantemy jest całkowicie odmienna od polskiej, w której chryzantemy funkcjonują głównie jako kwiaty nagrobne, przez co niosą ze sobą szereg nieprzyjemnych skojarzeń. W Japonii wprost przeciwnie – chryzantema o szesnastu płatkach jest herbem rodowym rodziny cesarskiej (kikuka monshō). Chryzantema jako roślina lecznicza i ozdobna była znana Japończykom już od okresu kultury dworskiej. Już wówczas stanowiła symbol jesieni, w opozycji do wiśni (sakura) symbolizującej wiosnę. Przeciwstawienie to zostało ostatecznie przypieczętowane na początku okresu Kamakura (1185–1336), kiedy to były cesarz Gotoba (1180-1239) stworzył wzór chryzantemy (kikumon), który z czasem zaczął funkcjonować jako herb rodowy domu cesarskiego. Ówcześnie był niezwykle popularny zwłaszcza jako wzór na wyrobach z laki i strojach. Od okresu dworu północnego i południowego (Nanbokuchō)(1336–1392) na mocy nadań cesarskich, motyw chryzantemy stał się także elementem herbów wybranych rodów arystokratycznych i samurajskich, jednak 16-płatkowa wersja była zawsze zarezerwowana dla rodziny cesarskiej. W okresie Edo (1603-1868) w drzeworytach ukiyoe chryzantema stała się symbolem nanshoku (miłość męsko-męska). Współcześnie chryzantema funkcjonuje głównie jako roślina ozdobna – na terenie całej Japonii funkcjonują towarzystwa miłośników chryzantem, zajmujące się ich uprawą, a jesienią w okresie kwitnienia są organizowane liczne wystawy tych nobliwych kwiatów.
źródło zdjęć: yushima-shiraume.jp, flower-photo.info
