Japońska lalka daruma (達磨) nieco przypomina dobrze znaną Polakom pękatą lalkę ”wańkę-wstańkę”. Cięższa u podstawy, ilekroć przewrócona, zawsze wraca do pozycji pionowej. Według Japończyków świadczy to o magicznej mocy lalki, która pomaga swojemu właścicielowi w przezwyciężaniu niepowodzeń, ”podnoszeniu się” po porażkach.
Kim jest zatem Daruma? Według legend Daruma to buddyjski mnich, który żył w V lub VI w. naszej ery. Miał on odbyć podróż z ojczystych Indii do Chin, dzięki czemu za jego sprawą powstał w Chinach buddyzm chan, który w Japonii przyjął nazwę zen. Jedna z legend głosi, iż daruma odbył kilkuletnią medytację w pobliżu klasztoru Shaolinssu. To właśnie wtedy, siedząc bez ruchu, przodem do ściany, miał stracić nogi. Dokuczające mu znużenie i uczucie senności zniwelował obcinając sobie powieki – dzięki temu jego oczy zawsze pozostawały otwarte.
Wielokrotnie w japońskiej kulturze wizerunek darumy był wykorzystywany i przetwarzany. Obecny obraz buddyjskiego mnicha przedstawia go w sposób zgodny z legendami- bez rąk i nóg, z wielkimi oczami bez źrenic, o wielkiej twarzy zarośniętej czarną brodą i krzaczastymi brwiami, która stanowi około połowę jajowatego korpusu lalki. Szczególny wyraz twarzy wyraża determinację, dyscyplinę, ale i cierpliwość. Daruma kojarzy się Japończykom z długim życiem, szczęściem i pomyślnością.
Istnieje w Japonii zwyczaj kupowania ”ślepych” lalek daruma wraz z nadejściem Nowego Roku. Jeżeli wyznaczamy sobie jakiś cel na następny rok, bądź chcemy, aby spełniło się nasze ukryte marzenie, myśląc o tym musimy domalować lalce lewe oko. Pozostaje ono zawsze otwarte i skupione na wyznaczonym celu. Gdy uda nam się zrealizować zamierzenia, wtedy domalowujemy lalce drugie oko. Po wypełnieniu ”misji” lub pod koniec roku, lalki daruma zanosi się do świątyni, gdzie są palone, aby nie przyniosły niepowodzeń.
Najczęściej spotyka się lalki daruma w kolorze czerwonym, jednak mogą one również występować w 4 pozostałych kolorach uznawanych przez filozofię buddyjską za symbole zmysłów: zielonym, żółtym, białym lub czarnym. W przypadku czerwonego koloru lalki — zapewnia szczęście, biała lalka — pomaga zdać trudny egzamin, jest idealnym prezentem ślubnym, zielona lalka — pomaga w nauce, żółta lub złota lalka — zapewnia sukces i pieniądze, natomiast czarna — zabezpiecza przed złymi mocami.
Lalki daruma wykonywane są z paper-mache lub rzeźbione w drewnie. Ich rozmiary wahają się od od kilku centymetrów do nawet metra! Można je zakupić w sklepach z pamiątkami oraz w świątyniach w całej Japonii.
źródła zdjęć: zenheart.hk, daimonya.jp, suken-gakuin.com
