Czy jesteście w stanie sobie wyobrazić, że już w XVIII wieku w Japonii można było dostać herbatę podaną przez robota? Rzecz jasna były to o wiele prostsze konstrukcje niż dzisiejsza „sztuczna inteligencja” (taka jak na przykład android pracujący w jednym z japońskich centrów handlowych), jednak poznanie historii tych zabawek sprzed kilkuset lat może dać do myślenia jeśli chodzi o przyczynę postępu technologii w Japonii.
Karakuri ningyo w ubranku i bez
Niezwykłe mechaniczne lalki, o których mowa, tworzone były w Japonii od XVIII w. do XIX w. Nazywane są karakuri-ningyō (からくり人形), gdzie słowo karakuri oznacza „urządzenie mechaniczne”, także służące do robienia żartów, zmylenia lub zaskoczenia kogoś, natomiast ningyō to „lalka”, „marionetka”, „kukiełka”.
Mechanizm lalek
Schemat budowy karakuri ningyo wydany w 1796 roku.
Budowa lalek była oparta na mechanizmach sprężynowo-zębatkowych. Japończycy poznali zasadę ich działania dzięki Hiszpanom, którzy w XVII w. przywieźli do Japonii zegar mechaniczny. Rezultatem badań japońskich uczonych nad zegarami było powstanie lalek przedstawiających ludzi i zwierzęta, które poruszały się pozornie same z siebie, „jak żywe”. Karakuri mogły wykonywać najróżniejsze czynności: przenoszenie naczynia z herbatą, strzelanie z miniaturowego łuku, malowanie znaków kanji lub wygrywanie melodii.
Rodzaje karakuri
- butai-karakuri – używane w teatrze;
butai-karakuri
- zashiki-karakuri – niewielkie, bawiono się nimi w pomieszczeniach;
zashiki-karakuri
- dashi-karakuri – były tradycyjnie częścią festiwali religijnych, takie lalki były wykorzystywane w odgrywaniu tradycyjnych mitów i legend
dashi-karakuri
Karakuri są jedną z głównych atrakcji wiosennego festiwalu w Inuyamie. Wydarzenie po raz pierwszy miało miejsce w 1635 roku, więc jego tradycja sięga niepamiętnych czasów. Równie stare są instalacje-platformy rozmieszczane w różnych punktach miasta, na których poruszają się zabytkowe roboty karakuri. W tym roku świętowanie w Inuyamie zaplanowane jest na początek kwietnia.
W dobie dzisiejszych technologii zapominamy o tych tradycyjnych zabawkach, które kiedyś dawały dzieciom i nie tylko mnóstwo radości. Historia karakuri-ningyō ma jeszcze jedno bardzo wazne znaczenie – jest dowodem na to, że Japończycy od dawna interesowali się konstruowaniem urządzeń, które jak najbardziej mają przypominać ludzi. Być może to między innymi dlatego japońska technologa przoduje na świecie pod względem produkcji najnowocześniejszych androidów i robotów?
źródła zdjęć: digimoba.com, arunke.biz, tenki.jp, karakuri-art.jp
