Ceremonia pogrzebowa w Japonii odprawiana jest w większości przypadków zgodnie z obrządkiem buddyjskim. Można ją podzielić na 4 części:

• pożegnanie zmarłego w jego domu (owakare-shiki)
• nocne czuwanie przy trumnie (otsūya)
• główna ceremonia pogrzebowa (sōgi-shiki)
• kremacja zwłok (kasō-shiki)

 

W pożegnaniu, czuwaniu i kremacji uczestniczy najbliższa rodzina i przyjaciele zmarłego. Jedynie główna ceremonia pogrzebowa ma wymiar publiczny. Osoby uczestniczące w ceremonii pogrzebowej obowiązuje odpowiedni strój: mężczyźni- ciemne, czarne garnitury, białe koszule i czarne krawaty, kobiety- ciemne, czarne kimona lub kostiumy/ sukienki (niewskazane perfumy, mocny makijaż i biżuteria). Żałobników obowiązuje również prezent kondolencyjny (kōden) i złożenie kondolencji. Prezentem jest zwykle określona suma pieniędzy włożona do koperty ozdobionej na biało-czarno z okolicznościowym napisem. Zwykle suma umieszczona w kopercie mieści się w przedziale 3 tys.- 30 tys. jenów, w zależności od stopnia pokrewieństwa lub relacji. Kondolencje również posiadają określoną formę i zawierają, któryś z zwrotów:

• kono tabi-wa tonda koto-de (nie spodziewałem się takiego wydarzenia)
• omairi-sasete idadakimasu (pozwoliłem sobie wziąć udział)
• kono tabi-o omoi-mo kakenai koto-de, kokoro-kara okuyami mōshiagemasu(z głębi serca składam wyrazy ubolewania przy tej okazji, która mnie zaskoczyła)

Jeżeli są to kondolencje składane podczas nocnego czuwania przy trumnie zmarłego powinny uwzględniać zwrot: kokoro-kara okuyami mōshiagemasu, oyaku-ni tateru koto-ga arimashitara, nan-nari-to omōshitsuke-kudasai (z głębi serca składam kondolencje, jeśli mógłbym w czymś pomóc, to proszę mi tylko powiedzieć…).

Jeżeli nie możemy osobiście uczestniczyć w ceremonii pogrzebowej wskazane jest wysłanie telegramu kondolencyjnego (okuyami-dempō). Dopuszczalne jest również nieprzyjęcie zaproszenia na ceremonią pogrzebową ze zmarłym przez powiedzenie: amari-ni-mo tsurai-no-de (to jest dla mnie zbyt przygnębiające).

Przebieg ceremonii pogrzebowej

Owakare-shiki odbywa się w dzień poprzedzający pogrzeb. Zmarły spoczywa na posłaniu, twarz ma zakrytą biała chusteczką. Uczestnik ceremonii zbliża się do trumny na klęczkach, a osoba z rodziny unosi chustkę, aby gość mógł zobaczyć twarz zmarłego (nie wolno unosić chustki samemu!). Gość musi głęboko pokłonić się zmarłemu i wycofać do tyłu. Następnie należy pokłonić się rodzinie i wyjść z pokoju.

Otsūya rozpoczyna zwykle ok. 18:00-19:00 i trwa całą noc. Po przybyciu powinno się ukłonić w stronę osoby przy stanowisku recepcyjnym, należy wpisać się do księgi kondolencyjnej lub wręczyć wizytówkę z zagiętym do tyłu dolnym lewym rogiem, można też  przekazać prezent kondolencyjny. Kiedy obecni są wszyscy żałobnicy mnich buddyjski rozpoczyna ceremonię, w której każdy kolejno składa ofiarę z kadzidełka (symbol oczyszczenia fizycznego) oraz uderza w gong (symbol oczyszczenia duchowego).

Sōgi-shiki wygląda bardzo podobnie do czuwania nocnego. Podczas ceremonii pogrzebowej zmarły otrzymuje nowe buddyjskie imię. Zwyczaj ten bierze się z przekonania, że zmarły może powrócić, kiedy wypowie się jego imię. Dzięki nadaniu nowego imienia, członkowie najbliższej rodziny mogą o nim mówić, używając jego „ziemskiego” imienia, bez obaw o to, że przybędzie do nich duch zmarłego. Dodatkowo odczytywane są telegramy kondolencyjne, czasami wygłaszane są okolicznościowe przemówienia, słowa pocieszenia i wręczane są prezenty zwrotne  kōden-gaeshi dla uczestników ceremonii (zwykle połowa lub ćwierć kwoty, którą przynieśli na pożegnanie).

Kasō-shiki towarzyszy odpowiedni rytuał buddyjski. W trakcie kremacji (która trwa 2-3 godziny), w osobnym pomieszczeniu, rodzina i goście jedzą pierwszy posiłek. Po kremacji rodzina zmarłego wyjmuje z prochów kości zmarłego. Używa do tego pałeczek do jedzenia albo metalowych szczypców. Kości te podaje się kolejnym członkom rodziny, którzy również chwytają je pałeczkami. Co ciekawe, to jedyny moment w japońskiej kulturze, kiedy dwie osoby mogą trzymać ten sam przedmiot pałeczkami – w innych sytuacjach po prostu nie wypada tak robić. Z popiołów najpierw wybiera się kości stóp, a na końcu kości czaszki, a następnie układa się je w urnie. Dzięki temu ma się pewność, że zmarły nie jest w urnie do góry nogami.Zdarza się, że prochy umieszcza się w kilku urnach (w przypadku licznej rodziny). Urny zabiera się do domów. Po powrocie do domu należy przed wejściem rytualnie oczyścić się wodą i solą oraz przebrać w codzienne ubranie (symboliczne pożegnanie ze światem zmarłych).

Urna z prochami stoi 35 dni w domu na ołtarzyku, a przez cały ten czas palą się kadzidełka. Po upływie tego czasu, urna jest  zakopywana na cmentarzu. Groby są odwiedzane podczas wielu uroczystości w ciągu roku. Po pogrzebie obchodzi się też następujące ceremonie wspominkowe hōji: na 7, 33 i 49 dzień po śmierci.

W pierwszym roku po śmierci bliskiego rodzina nie może otrzymać ani wysłać ani jednej kartki z okazji Nowego Roku!